Het was vooraf bekend dat het jaar 2002 een bijzonder jaar zou worden. Niet alleen omdat de Efteling haar vijftigste verjaardag viert, maar ook omdat er heel wat bijzonderheden op het programma stonden. Naast de twee nieuwe attracties (PandaDroom en het Efteling Theater) zou er onder andere een documentaire over '50 jaar Efteling' worden uitgezonden en er zou een jubileumboek verschijnen. Kortom, een veelbelovend seizoen! Op deze pagina kun je per maand het hele jaar nog eens op je gemak doornemen.

Januari
De eerste dag van het jaar was een andere dan voorheen, want voor het eerst was de Winter Efteling niet geopend op 1 januari. De eerste geopende dag van het park was dus 2 januari. Dit was meteen een hele bijzondere dag, aangezien de Euro nu ook binnen het park zijn intrede deed. Dit was onder andere goed te merken op het Herautenplein, waar continue een medewerker de eurocenten moest omwisselen voor 'ouderwetse' kwartjes. Met een bescheiden stijging in bezoekers wist de Winter Efteling overigens meer bezoekers te trekken dan bij de vorige twee edities. Deze derde Winter Efteling duurde een weekend langer en sloot daarom op 13 januari om 20.00 uur de poorten. Tegelijkertijd werd hiermee ook de proefperiode van de Winter Efteling afgesloten.

Voor het eerst in een lange tijd werd er geen banenmarkt gehouden, daarvoor in de plaats begon de Efteling met een grote landelijke campagne om vakantie- en seizoensmedewerkers te krijgen. Met slogans als 'Hans en Grietje m/v' en 'Roodkapje en Klein Duimpje m/v' probeerde het park vooral jongeren aan te sporen om in het hoofdseizoen te werken in één van de vele horecagelegenheden of attracties. De banenmarkt werd voor het eerst in elf jaar niet gehouden, omdat bleek dat veel bezoekers van deze markt alleen maar kwamen voor een gratis attractiebezoek.

Om de stille periode tussen de Winter Efteling en Witte Donderdag te overbruggen, konden Eftelingliefhebbers op 22 januari hun hart ophalen. In het programma "Terug naar de werkvloer" was parkdirecteur Olaf Vugts te zien in de rol van onder andere frietschepper bij de Smulpaap, beugelcontroleur bij de Python en hulpkracht bij de Gondoletta en de Piraña. De kledinglijn die in dit programma werd besproken werd overigens geïntroduceerd tijdens de Winter Efteling door het personeel bij de entree, maar werd in seizoen 2002 al door alle medewerkers gedragen. De grootste verrassing in dit programma was wel de melding dat Monsieur Cannibale een dak zou krijgen.

Februari
De torens van het oude station van Den Bosch die de Efteling in mei 1995 kreeg aangeboden verhuisden in februari naar Het Land van Ooit. De twee 4,5 meter hoge torentjes, met hun puntvormige dak en bolvormige spitsornament lijken zo weggelopen uit een tekening van Anton Pieck. Er waren plannen om de torens onder meer een plaatsje te geven op de Brink en bij het vernieuwde Kinderspoor, maar uiteindelijk werd daarvan afgezien. De eerste voorpret van het jubileumseizoen begon te komen toen er twee teasers opdoken van de nieuwe attracties. De teasers waren bedoeld voor de pers, om ze warm te maken voor 28 maart, wanneer het park de poorten zou openen en de twee nieuwe attracties voor het eerst zouden worden vertoond. Echt veel wijzer werd men niet van de teasers, aangezien er alleen een afbeelding van een Panda en Hans Klok op stonden.

Voor de 14e themasuite, schrijft het Efteling Hotel een bijzondere ontwerpwedstrijd uit. Bijzonder, omdat iedereen zijn of haar ontwerp kon insturen. Het winnende ontwerp wordt niet alleen in 2003 echt uitgevoerd, de winnaar mag bovendien de kamer officieel openen, er met familie of vrienden, de eerste nacht in doorbrengen en krijgt een Efteling abonnement. De prijsuitreiking zou eind november komen. Veel werkzaamheden in het park: De twee spoorbruggen in Reizenrijk werden vernieuwd en een stuk verhoogd. Er werd druk gewerkt aan de overkapping van Monsieur Cannibale. Mochten deze werkzaamheden niet helemaal op schema lopen, in zowel PandaDroom als in het Efteling Theater werd al begonnen met de inrichting.

Maart
Wat te verwachten was werd nu officieel bevestigd: De Winter Efteling staat nu definitief op de Eftelingkalender. De directie besloot dit, omdat iedere proefopenstelling vanaf 1999 een groots succes was, met zowel hoge bezoekersaantallen als veel positieve reacties van de bezoekers. De dieren op het Anton Pieckplein en op het Herautenplein werden eindelijk Europroof gemaakt, waardoor een eitje van de kip of de eend voortaan 50 Eurocent kost en een dukaat 30 Eurocent. De Gondoletta kreeg tijdens deze maand een groot onderhoud aan het rotatiemechanisme. Tijdens de weekenden van 16, 17 en 23, 24 maart was het park al geopend voor alle mensen die via ABN-AMRO een entreekaartje hadden bemachtigd. Daarmee waren dit de eerste openingsdagen van het seizoen, maar dan nog wel zonder alle nieuwigheden.

De eerste voorstelling van de Wonderlijke Efteling Show werd op 27 maart om 16.30 uur in avant-première opgevoerd voor het personeel van de Efteling gevolgd door de allereerste publieke vertoning van de PandaDroom-film. De bezoekers mochten deze een dag later zien: Op 28 maart opende de Efteling om 10.00 uur zijn poorten voor het jubileumseizoen. Eftelingliefhebbers die vanaf 7.00 uur aan de poort voor de Efteling zaten te kleumen in de kou, kregen van het jarige park een gratis ontbijt aangeboden, die vol enthousiasme werd genuttigd. Na het wachten op een openingsact die niet kwam, kon er dan eindelijk voor het eerst worden kennisgemaakt met de nieuwe attractie PandaDroom. Deze werd een dag eerder nog enthousiast ontvangen door het personeel, de liefhebbers waren heel wat lauwer/teleurgesteld in hun reactie. Wel werd er nog nadrukkelijk gewaarschuwd dat de jubileumattractie nog niet af zou zijn.

De Wonderlijke Efteling Show met de illusionist Hans Klok werd beter ontvangen door de fans dan PandaDroom. Om 12.30 uur werd in aanwezigheid van de voltallige Eftelingdirectie en de verzamelde Nederlandse en Vlaamse pers de show opgevoerd, in zijn geheel oorspronkelijke versie. Algemeen directeur Ronald van der Zijl feliciteerde Hans Klok, zijn twee assistentes en de voltallige cast na afloop van de eerste voorstelling, voor de prestatie die ze in heel korte tijd wisten neer te zetten. Op diezelfde dag werd aan creatief directeur Ton van de Ven uit handen van de burgemeester van Loon op Zand de Koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje Nassau uitgereikt. Dit gebeurde in aanwezigheid van gezinsleden, na afloop van de persconferentie naar aanleiding van de opening van het nieuwe seizoen. Ton was erg verrast met de onderscheiding, maar wordt ondanks zijn bescheidenheid internationaal gewaardeerd voor zijn werk, waaronder enkele van de mooiste attracties ter wereld.

In de winkeltjes liggen weinig echt interessante nieuwe souvenirs, het meest originele is de jubileumpin met Pardoes, een pin van het jubileumlogo en vele PandaDroom-knuffels. In De Bonte Harlekijn op het Anton Pieckplein werd "Dwalen op de Rommelzolder" geopend, de jubileumtentoonstelling van de Efteling. De tentoonstelling beslaat twee ruimtes achter het oude souvenirwinkeltje en stelt vele unieke voorwerpen uit de geschiedenis van het park tentoon. De tentoonstelling is een prachtig extraatje van het jubileumjaar, maar de voorwerpen staan jammer genoeg wel erg rommelig en zonder verklaring opgesteld. Ook de nieuwe entertainmentkalender werd voor het eerst opgevoerd. Pardoes en Pardijntje kregen een openingsact op de Brink en in het Sprookjesbos Theater werd de voorstelling "Het Sprookjesfeest" aan het publiek vertoond. Beide voorstellingen kennen het speciale jubileumlied, dat ook door het hele park te horen was tijdens het jubileumseizoen: "Ding dong dingeling". Verder was er nog de Efteling Steinbock Kapelle en keerde De Enige Echte Efteling Fanfare voor de derde keer terug, dit keer gesitueerd in Ruigrijk en Reizenrijk. Op de openingsdag, om even na half elf, was er op de achtste etage van het Efteling Hotel een brand waarbij veel rook- en waterschade ontstond, maar er vielen geen gewonden. Tijdens de brand sprong vrijwel tegelijkertijd op de vijfde etage een waterleiding. Gevolg was een flinke rookontwikkeling op de bovenste verdiepingen en een nog grotere wateroverlast tot aan onder in de lobby.

April
Een onaangekondigde verrassing was het uitbrengen van de door Anton Pieck ontworpen openingsposter uit 1952. Op de dubbelzijdige poster staat een tekening van het kasteel van Doornroosje en een heraut en de vermelding van de openingsdatum 31 mei 1952 op de voorkant en een schets van een kabouter bij het kasteel van Doornroosje op de achterkant. Op 13 april werd Monsieur Cannibale heropend voor het publiek. Nadat er al een aantal jaren over werd gesproken, werd in de winter van 2001/2002 dan uiteindelijk besloten om de kannibalenmolen te overdekken met een rieten dak. Deze moest af zijn voor het jubileumseizoen, maar uiteindelijk kon de attractie nu pas weer worden opengesteld voor de bezoekers. Als extraatje draaide de grote kannibaal in het midden van de attractie vanaf nu mee met de bezoekers, om iedere keer weer zo te eindigen dat hij recht tegenover VogelRok zou zitten. Later werd ook nog de wachtrij overdekt.

Zowel acteurs en actrices als bezoekers hadden al snel kritiek op de nieuwe parkshow van de Efteling, hij zou te lang zijn. Daarom werd al snel het tweede deel van de Wonderlijke Efteling Show, "Tafeltje dek je! Ezeltje Strek Je!", ingrijpend veranderd. Het tafeltje werd niet meer omgewisseld, maar gestolen. Hans Klok strafte daarop de dief op Middeleeuwse wijze. De blacklight-scène kwam wat eerder en werd uitgebreider. Ezeltje strek je! werd niet gestolen, maar had gewoon honger, waarop kinderen in de zaal hooibalen moesten zoeken. Hiermee was er totaal geen sprake meer van een Knuppeltje uit de zak, waardoor het hele sprookje totaal niet meer klopte (wat bij de eerste voorstelling nog wel grotendeels was). Het meest opmerkelijke was nog wel, dat de show er echt geen minuut korter door werd. Op 21 april werd in aanwezigheid van vele bekende Nederlanders (BN'ers) de VIPpremière gehouden van deze Wonderlijke Efteling Show-versie. Na de voorstelling van 12.30 uur konden de BN'ers op hun gemak het park in, waarbij aan hen voorrang werd verleend bij enkele attracties.

Het park leed ook onder baldadige jongeren in de maand april: Op 16 april werd een gordijn met glasvezelverlichting vernield in de Sterrentunnel van Droomvlucht door een 16-jarige jongen uit Hilversum. De jongen werd aangehouden en verklaarde tegenover de politie dat hij zijn rugzak wilde pakken en zich vasthield aan het gordijn, dat vervolgens afscheurde. De schade bedroeg 2200 Euro. Later werden twee jongens door de politie aangepakt omdat zij bij de Maxifoto in Carnaval Festival hun broek hadden laten zakken, waarbij de foto's op de beeldschermen kwamen bij de uitgang. Ten slotte klommen twee jongens aan het eind van de maand over een hek om binnen te komen.

Na de Wonderlijke Efteling Show werd ook PandaDroom wat verbeterd. De achterkant van het gebouw werd gedeeltelijk beschilderd met een rots patroon, er werden wat technische mankementen opgelost in de voorshow en vanaf eind april doet dan eindelijk de grote climax van de hoofdshow het: de vallende boom! Hierbij werden gelijk watereffecten toegevoegd in de vorm van druppels die uit het plafond komen op bepaalde momenten tijdens de film. Aan het eind van de maand blijkt al snel dat de nieuwe attractie door de bezoekers heel wat hartelijker wordt ontvangen dan door de parkliefhebber. Door de komst van het nieuwe Theater is de oude overbodig, zodat na 10 jaar trouwe dienst de tent op het oude openluchtzwembad definitief wordt afgebroken, om plaats te maken voor de Zonneweide. Ondertussen schieten de bouwwerkzaamheden aan het nieuwe Theater niet echt op, dit komt onder andere doordat de Efteling de invulling van de voorzijde van het Theater een aantal keer had gewijzigd. Wel is op dit moment de Vonderplaskant al bijna zo goed als af. In het Theater zelf werd in het laatste weekend van april de Wonderlijke Efteling Show nogmaals wat ingekort. Uit het openingsnummer "Op de droomwei" verdween het tweede couplet, bij "Tuk tuk tuk" moest De Gelaarsde Kat het zonder intro doen en "Maai maai" werd iets ingekort. In "Wat zou mijn vader/moeder vinden van mijn vak?" werd het meest geknipt, waardoor de intro heel wat korter werd en er twee coupletten verdwenen. Het slotlied "In de Efteling voelt iedereen zich rijk" werd ten slotte ook ingekort door er een refrein uit te halen.

Mei
Op 9 mei was het dan zo ver, om 18.10 uur ging de jubileumdocumentaire van de Efteling in première bij de TROS. Veertig minuten lang kon er dan worden genoten van historische beelden en interviews met bekende medewerkers. De documentaire met de titel "50 jaar Sprookjes in Kaatsheuvel" bevat o.a. uniek beeldmateriaal uit de beginjaren en interviews met onder meer de dochters van burgemeester Van der Heijden en Peter Reijnders en met Chris Sprangers, Mari van Heumen, Peter Koppelmans, Lex Lemmens en Ton van de Ven. Zeer opmerkelijk was het feit dat het eerste deel vooral uit unieke beelden en weetjes en de tweede helft bestond voornamelijk uit parkbandmateriaal. Maar desalniettemin werd de chronologische geschiedenisvertelling over het park met open armen ontvangen.

Met Hemelvaart gebeurde er dan iets bijzonders. Bij de nieuwe attractie PandaDroom stond voor het eerst een rij tot aan het Sterrenplein op de Pardoes Promenade! De Droomvlucht-taferelen (toen deze attractie net nieuw was ontstond er op drukke dagen soms wel een rij tot aan het Carrouselplein) werden hiermee natuurlijk niet overtroffen, maar het was wel een eerste teken hoe populair de attractie wel niet was. Ze waren al stilletjes aangekondigd, en op 12 mei kwamen dan de eerste exemplaren in het park van de jubileumborden. De schildgevormde informatiepunten bevatten ieder het jaartal van de opening en een rijmpje waarin een kleine anekdote over het betreffende sprookje of attractie werd verteld. De eerste zes borden kwamen in het Sprookjesbos bij Doornroosje, Langnek, De Sprekende Papagaai, Kleine Boodschap, Sneeuwwitje en De Chinese Nachtegaal. Later volgde ook nog de De Wolf en de Zeven Geitjes, Ezeltje strek je!, De Magische Klok, De Indische Waterlelies, het Huis van de Vijf Zintuigen, Droomvlucht, het Volk van Laaf, het Carrouselpaleis, het Diorama, Carnaval Festival, de Gondoletta, de Pagode, de Wensbron, de Oude Tufferbaan, de Python, de Pegasus, Fata Morgana en het Spookslot. En natuurlijk niet te vergeten Holle Bolle Gijs, waarop vol trots het jaar 1952 werd beschouwd als het jaar waarin Geeuwende Gijs werd toegevoegd aan de attracties. De borden waren aan het eind van het seizoen al aardig beschadigd, of verwijderd uit het park.

De dinsdag daarna was een bijzondere dag, want op 14 mei vond in het Sprookjesbos de presentatie plaats van de vijf Eftelingpostzegels, ontworpen door Robert-Jaap Jansen. De ceremonie vond plaats bij Langnek, in aanwezigheid van o.a. Pardoes, Herna Verhagen (directeur Consumentenmarkt TPG Post), Olaf Vugts en Ton van de Ven. Het postzegelboekje bevat vijf zelfklevende zegels, met ieder een ander bekend Eftelingfiguur: Langnek, Holle Bolle Gijs, Kleine Boodschap, een Droomvluchtelfje en Pardoes. Het lettertype is natuurlijk het Pieck-font en het Euroteken is een vervormde Efteling-E. De postzegels waren diezelfde dag al te koop in het park en bij alle grote postkantoren.

Er werden uit de jubileumtentoonstelling zo af en toe wat voorwerpen opeens vermist (zo verdween al eerder het replica-ijsbordje bij de ingang van de planken), maar op 18 mei gebeurde dan echt iets verschrikkelijks In de Bonte Harlekeyn; doordat iemand de baard van de oude Vliegende Fakir in de fik had gezet, ontstond er een brand, die nog wel werd geblust, zodat de schade beperkt bleef. Helaas was de sprookjesfiguur op rust niet meer te redden. Hierna bleef de expositie vreemd genoeg onbewaakt, maar echt grote calamiteiten zijn er sindsdien gelukkig niet meer gebeurd. Nog een kleine opsomming van ongelukkige gebeurtenissen in het park van de maand mei: een kind te water in de Piraña, grote vernielingen in het Sprookjesbos en de Brabantse Milieufederatie dient hun bezwaren in tegen het Droomrijk. Maar er waren natuurlijk ook leukere dingen: Open Dag van het Golfpark, Rainbow Fun Day, de uitreiking van de Anton Pieckprijs 2002 en het Magische Boek vol Spellen (een gezelschapsspel uitgebracht ter ere van het jubileum) werd genomineerd voor Speelgoed van het Jaar.

En dan was het eindelijk zover: 31 mei 2002, op die dag bestond de Efteling exact een halve eeuw. De gehele dag straalde de zon boven Kaatsheuvel. Maar naast TV-opnames en het uitbrengen van het jubileumboek, gebeurde er vreemd genoeg niet echt veel bijzonders verder in het park. Wel was er voor het personeel een groot avondfeest en werd er beloofd dat de bezoeker een dag later een eigen partijtje kreeg. Om 11.00 uur 's ochtends was er dan een officiële plechtigheid in het Kabouterdorp waar vele bekende (oud-) Eftelingmedewerkers ter plaatse waren. Het jubileumboek, met de titel "De Efteling; Kroniek van een Sprookje", werd op deze plek om deze tijd dan uitgereikt. Na een show die werd opgevoerd door een kabouter, die aan de geluiden te horen op een oude tikmachine het hele boek heeft gemaakt, kwam het kereltje naar buiten kijken om wat te vertellen over zijn werkje. Na wat rotzooi uit het raam in de vijver onder zijn woning te hebben gegooid en een explosie met veel rook, kwam dan eindelijk de eerste versie van het boek te voorschijn, die door Ton van de Ven met een schepnet werd opgevangen. In het boek vertelt auteur Henk van den Diepstraten hoe de Efteling de afgelopen vijftig jaar uitgroeide tot wat het nu is. Vanaf 31 mei was het boek overal verkrijgbaar voor 24 Euro.

Juni
Op 1 juni werd dan het feest voor de bezoekers gehouden. 's Ochtends was er gebak, 's avonds werden de bezoekers uitgezwaaid door het entertainment. Het park bleef open tot 22.00 uur en 's avonds was er extra entertainment, waaronder ook een aantal acts van voorgaande seizoenen, en een extra Wonderlijke Efteling Show. Bezoekers die pas later die dag naar het park kwamen hoefden niet de volledige entreeprijs te betalen. Ook deze dag had een stralend zonnetje, maar echt een feestsfeer hing er niet echt overtuigend in het park. De beide verjaardag datums van de Efteling zijn weliswaar niet in stilte voorbij gegaan, maar echte knalfuiven, waarbij duidelijk de 50 eerste jaren werden gevierd, waren het ook niet echt. Een aantal oude gebruiken keerden voor een korte periode in het jaar terug, waaronder een autosticker en het rijbewijs bij de Oude Tufferbaan (die wel heel snel ook weer verdween). De knaller op het gebied van terugkerende gebruiken waren de feestneuzen bij Carnaval Festival, die, zoals dat ook gebeurde in het openingsjaar van deze attractie, tijdens de rit werden uitgedeeld. De neuzen kenden zelfs het jubileumlogo. Een peil was er niet te trekken op het waar en wanneer van het uitdelen van de populaire gratis souvenirs, soms gebeurde het tijdens de rit, dan weer bij de uitgang. En óf er überhaupt wel werd uitgedeeld lag ook helemaal aan de drukte in het park en het tijdstip van de dag.

Op 15 juni was het knikkeren geblazen in de Efteling. Toen vond namelijk het officiële Croky Nederlands Kampioenschap Knikkeren plaats. Sinds deze dag zijn er op enkele plekken knikkerputjes te vinden in het park. Vier dagen later, op woensdag 19 juni, werd PandaDroom officieel geopend door de ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds: Prins Bernhard. Op dezelfde dag werd ook The Making Of uitgezonden bij de AVRO. Hierin was de hele ontwikkeling van de attractie te volgen en werd precies duidelijk hoe stevig het WNF de vinger in de pap had bij dit project. Een verrassend nieuw hebbedingetje dat niet in het park te krijgen is komt uit, namelijk de CD "Het jubileumgeschenk van Pardoes de Tovernar", waarop als enige interessante track de Pardoes Promenademuziek staat. In het park zelf komt na het gebruikelijke wachten het nieuwe fotoboekje uit, maar wel in zijn meest gruwelijke vorm. Het fotoboekjes doet hiermee niet meer dienst als het heerlijk ruikende top souveniertjes van menig Efteling fan, maar meer als een goedkoop foldervariant, alleen bedoeld voor die argeloze bezoeker die voor het eerst in de Efteling komt.

Juli
Op de eerste dag van deze zomermaand kreeg de Stichting Natuurpark de Efteling, de enige aandeelhouder van de Efteling, een nieuwe voorzitter. De 71-jarige Piet van Haaren werd opgevolgd door Joop Janssen. De heer Van Haaren trad in 1970 toe tot het stichtingsbestuur, waar hij met name verantwoordelijk was voor het financieel en budgettair bestuur. Op 4 juli staken twee minderjarige jongens een handdoekrol in de fik van het toilet van PandaDroom, waarna een flinke rookontwikkeling begon en de attractie zelfs moest worden ontruimd. Alle bezoekers wisten via de nooduitgangen te ontkomen aan de brand en de bedrijfsbrandweer was zeer snel ter plaatsen en had de brand even vlug onder controle. Aanvankelijk zouden de Pardoes Promenade en PandaDroom afgesloten voor de bezoekers. Een dag later werden de daders gevat, en ze kregen een boete van 40.000 Euro en een levenslang parkverbod. PandaDroom was op die dag alweer geopend, zonder veel schade aan de attractie zelf.

De jaarlijkse Märklin-tentoonstelling werd gehouden van 6 juli tot en met 25 augustus. Bijzonder waren de opening, door Märklin-directeur Frans Jeltes en parkdirecteur Olaf Vugts, en de buitenbaan voor het Carrouselpaleis, die ook na het evenement bleef staan.

Vanaf 13 juli was er ook weer de Lego-tentoonstelling, waar als bijzonderheid een wedstrijd aan vast zat met als hoofdprijs 500 Euro. Na meer dan vijftien jaar kwam op 6 juli dan eindelijk de nieuwe plattegrond uit. Nadat de kaart al eerder wat was veranderd, werd de plattegrond (nog steeds gebaseerd op de tekening van Henny Knoet) nu helemaal opnieuw opgetekend met de computer. Alles is duidelijker weergegeven met strakkere lijnen en fellere kleuren, vele fouten zijn verbeterd (de paden om de Vonderplas, het pad van het Carrouselplein naar het VogelRokplein, de Jokie onder VogelRoks vleugel, de vlaggetjes bij Droomvlucht, het pad om het bloembed op de St. Nicolaasplaets, de brug bij de Wensbron, het Reizenrijkpad bij de Brink, de paden tussen het Spookslot en de Kanovijver), er zijn zelfs wat aardige extra's. Zo zijn de Pardoes Promenade, Swiss Bob, de Wensbron en het Efteling Theater beter zichtbaar. Toch is ook deze versie niet foutloos (Het Pardoesbeeld staat -zoals in alle publicaties- verkeerd om, het Kinderspoor is te klein en waar is het pad dat van De Trollenkoning naar de Zeven Geitjes gaat?). Bovendien valt één ding wel erg op aan deze nieuwe plattegrond, de hoofdkleur is… paars!

In de Kleuterhof verschijnt dan een nieuwe Holle Bolle Gijs. De tot dan meest recente Gijs was Tiroler Gijs bij Swiss Bob uit 1988 (als papierslikker, want de slapende Gijs in het Sprookjesstation dateert uit 1999), maar nu zal de meest recente Gijs, Hippo Gijs zijn. Althans, zo luidt zijn naam in eerste instantie, want het park schrijft een wedstrijd uit om kinderen een naam te laten bedenken voor het beestje in de vorm van een paars nijlpaard in bad met een badeendje (Snater, kwek, kwek!!) op zijn buik. Het is ook de eerste Gijs die meer heeft te vertellen dan gebruikelijk en die pas bedankt als hij zijn zegje heeft gedaan. Overigens is naast Hippo Gijs sinds dit seizoen 't Korfje te vinden als snackpoint en ingang van het park voor de hotelgasten.

In juli begon de Zeven Mijls Zomer, van 13 juli tot en met 1 september was het park geopend van 10.00 tot 21.00 uur. Er waren ook weer zeven zomeravonden die je in staat stelde het park tot 24.00 uur te bezoeken, waarvan er twee in juli plaatsvonden. Op 20 juli was het thema Saturday Night Fever, met artiesten als Mister Soul, Re-Play en Voulez Vous. De dag begon met vrij aardig weer, maar nog voor de avond was genaderd begon er een flinke hoosbui boven het park los te barsten. En toen het eenmaal avond was, begon het nog te onweren ook. Bovendien begon op deze dag de Tilburgse kermis: Qua bezoekersaantallen een slechte dag dus. De volgende themadag van juli was de 27e, It's Country Time, met alle artiesten die het leuk vinden om vals te zingen en cowboyhoedjes te dragen. Het woord 'stralend' zou hier niet op zijn plaats zijn om de weeromstandigheden te omschrijven, het woord 'hot' lijkt hier, met 30º, beter op zijn plaats. Echte drukte was er wederom niet echt.

Midden in de maand juli kwam de jubileumdocumentaire uit op video, getiteld "50 jaar Sprookjes in de Efteling". En deze versie heeft niet alleen een andere naam, maar ook zes minuten meer beeldmateriaal dan er op tv was te zien zijn hier bijgekomen. Droomrijk begint gestalte te krijgen, in de vorm van een website met een nogal lichtblauw/paarsachtige lay-out. Nog voor er was besloten door de rechter of het hele project wel door mocht gaan, waren er al huisjes te boeken op het internet. In het begin bestond de site alleen uit het bekijken van de impressies van deze huisjes en een kasteel en het inschrijven voor het Droomrijkmagazine, later kreeg de site zelfs een eigen forum, dat helaas nog steeds niet zo populair is als de andere Eftelingcommunity.

In het weekend van 19/20 juli was er ook nog een Vodafone-stand in het park met Edwin Evers en wat racesimulatoren. Vanwege het vijfentwintigjarig bestaan van Maxifoto, het bedrijf dat al jaren zorgt voor de aktiefoto's bij enkele attracties, en het vijftigjarig bestaan van de Efteling, was het eerste aktiefotomoment van het park, bij de Piraña, verplaatst naar z'n vroegere plek: het rechte stuk voor de laatste bocht. Bij alle stands van Maxifoto was ook een flyer te krijgen met de website er op, om mee te dingen voor een prijs bij een wedstrijd. Als laatste voor de maand juli: Ingang West gaat echt verdwijnen. Eind juli werd de sloopvergunning aangevraagd bij de gemeente en ondertussen is de helft van de hoofdingang van 1973 tot en met 1995 al gesloopt. Op deze plek zullen gebouwen voor de groenvoorziening zich vestigen, waardoor er weer ruimte ontstaat achter De Indische waterlelies.

Augustus
Op de Pardoes Promenade komt een tentje met op de zeilen daarvan afdrukken van de nieuwe plattegrond. Deze tent dient als informatie- en enquêtepunt. En die enquêtes gingen over het bord dat naast die tent stond. Een wachttijdbord, waarop met felle kleurtjes de tijden van het entertainment en de wachttijden van diverse attracties stonden. Dit bord werd weer weggehaald na de zomer en boekte weinig succes. De wachttijden klopte nauwelijks en volgens het bord had het Sprookjesbos een wachtrij. Op 3 augustus was het thema van de zomeravond het Nationaal Songfestival, met artiesten als Willeke Alberti, Edsilia Rombley en de Dutch Diva's. 10 augustus Nederpop, met o.a. K-otic, Cooldown Café en Def Rhymz. Op beide dagen was er af en toe een flinke bui. Van 12 tot en met 17 augustus werd de Belgische Week gehouden in de Efteling. Er waren douane-slagbomen voor het Huis van de Vijf Zintuigen en op het pad bij de Speelweide. Er was een Vlaamse markt, op het plein bij dDe Indische Waterlelies waren informatieborden over het ontstaan van de attractie en Holle Bolle Gijs bij de Speeltuin sprak Vlaams. Er werden typisch Belgische gerechten geserveerd bij de horecapunten en Belgische activiteiten als touwtrekken werden georganiseerd. Op donderdag 15 augustus was er zelfs een speciale dag georganiseerd door het Vlaamse commerciële station VTM: de VTM-fandag. Artiesten als Koen Wauters, Daisy van Cauwenbergh, Bart van den Bossche, Gerty Christoffels en Dieter Troubleyn waren die dag te gast in het park. De Belgische week werd afgesloten met de Belgische zomeravond, met optredens van onder meer Sandra Kim, Frank Galan, Wendy van Wanten en Liliane Saint-Pierre.

In augustus was er dus veel noodweer, op één avond bliksemde het zelfs rakelings over de Efteling. Verschillende plekken werden getroffen, maar één plek werd echt hard geraakt. Een wiek van de molen van het Kinderspoor heeft dit noodweer niet overleefd en wie goed kijkt ziet zelfs nu nog de brandvlekken op het hout zitten. De wiek is namelijk niet hersteld. En sinds deze maand misten we niet alleen een wiek in de Efteling, ook in Fata Morgana zijn we wat kwijtgeraakt. De handelaren op het schip in de haven worden vermist! Nu verdwijnen af en toe natuurlijk wel wat figuren uit een attractie voor onderhoud, maar even leek het er op dat deze twee heren (die eigenlijk deze hele scène gewoon maken) niet meer zouden terugkeren. Gelukkig hadden ze in december hun oude stek weer gevonden.

Op donderdag 22 augustus konden we niet Hans Klok, maar Christian Farla zien optreden in het Efteling Theater. De geruchten gingen dat hij de opvolger zou zijn voor de komende twee jaren. Immers, Hans Klok zou alleen in 2002 de rol van Magiër op zich nemen. In ieder geval werden Farla's voorstellingen wat minder ontvangen, omdat z'n trucs iets te 'kolossaal' waren voor een Sprookjesshow. En dan nog de twee laatste zomeravonden. Op 24 augustus was het swingen met Jody Bernal, Lobo en Tropical Dutch bij de Hot Caribbean Night. Maar het werd pas echt een gekkenhuis op de laatste avond, 31 augustus, waarbij het thema Nederlands en Brabants Levenslied, met o.a. Corry Konings, Grad Damen en Koos Alberts, en het prachtige weer zorgde voor een echt ongelofelijk drukke dag, 46.000 bezoekers! Voor de middag stond de normale parkeerplaats al vol, waarna men rustig verder ging met het vol parkeren van de Kinkepolder en later ook de straat tussen Hotel en Efteling, en zelfs de Eftelingsestraat achter het park tot voorbij Villa Pardoes. VogelRok had een tot tussen zijn poten lopende wachtrij en dat terwijl de eerste meandering vol stond! In het Spookslot stond de voorshow op sommige momenten volledig vol. Dus tot aan de deuren in de voorgevel. Uiteindelijk moest zelf bij het busstation van Loon op Zand geparkeerd worden waarna mensen per pendelbus naar de Efteling vervoerd werden. Alle horeca was rond het spitsuur zo'n beetje overbelast. De Smulpaap leek wel een eilandje in een zee van mensen. Wachttijden liepen hier op tot 30-40 minuten. Rond één uur 's nachts waren de files in de omgeving nog niet overal verdwenen. En toen was die mooie Zeven Mijls Zomer voorbij…

September
De Trollenbol moet weer zelf worden gehaald, nadat Den Gulden Gaarde even probeerde om een bedieningsrestaurant te zijn, werd dit in begin september weer omgetoverd in de oude situatie. En de geruchtenmachine staat op volle toeren: Wat gebeurt er met Wonderlijke Efteling Show in 2003/2004? Wat gaat er gebeuren met de Smulpaap en het Anton Pieckplein? En wat wordt het nieuwe sprookje van 2003?

Naast "Kroniek van een Sprookje" kwam er dit jaar nog een speciaal boek uit: "D'r Waar 's", een sprookjesboek met achttien sprookjes uit de Efteling in zes verschillende Brabantse dialecten. Op een bijgevoegde cd wordt in elk van de zes dialecten een sprookje verteld. In het boek zijn sprookjes te vinden als "Rooikèpke", "De Schòòne Slaopster", "Aans èn Grietje", "Langnek", "De Magiese Klok" en "De Stene Kiep" Het boek werd uitgegeven door het Noord-Brabants Genootschap en vormgegeven door Robert Jaap Jansen. En opgelet, nog tot 1 januari 2003 kost "D'r Waar 's" 19,90 Euro, daarna is de prijs 21,50 Euro. De 80 miljoenste werd op 12 september ontvangen. Nathalie Ros uit Papendrecht passeerde rond half tien de poorten van het park samen met haar tweejarig zoontje Michiel en zijn twee oma's. De Efteling schonk het gelukkige viertal een bezoek aan de Winter Efteling voor 50 personen, inclusief de reis per luxe auto. Daarnaast kreeg het gezelschap een verrassingspakket en het bezoek van die dag werd door de Efteling aangeboden. De vroege bezoekers konden genieten van een zoete feesttaart vol met marsepeinen Pardoesjes. Tijdens het weekend van 14/15 september werd het jaarlijkse Internationaal Muziek- en Showfestival van het Showkorps Beatrix weer voor de twintigste keer in de Efteling gehouden. Op de Zonneweide en bij rondwandelingen in het park werden door zo'n 2.000 deelnemers optredens verzorgd in de categorieën mars, show en majorette. Buiten de Efteling is het park ook steeds nadrukkelijker aanwezig, zo zitten Eftelingfunnies in de Venz hagelslag.

Eind september werd de achterzijde van de Speeltuin, achter de Smulpaap, geheel afgezet. Er zou zo snel mogelijk worden begonnen met werkzaamheden om dit oude parkdeel nieuw leven in te blazen. Zo zouden twee molens verdwijnen en de Smulpaap zou eveneens op de schop gaan, om te worden vervangen door een gloednieuwe cafetaria in stijl met nieuwe molens en een ijssalon. Tot nu toe is er nog maar weinig aan gebeurd.

Oktober
Op 1 oktober mocht de 17-jarige burgemeester van Madurodam, Willemien Verloop, samen met Pardoes in Madurodam een stukje Efteling onthullen: Langnek en Wagen Gijs met enkele muzikale paddestoelen. Langnek is 30 cm groot geworden, Wagen Gijs is 6 cm groot. Uit de paddestoelen klinkt de hele tijd muziek, en het verhaal van Langnek dat door Peter Reijnders wordt verteld, weerklinkt terwijl Langnek zijn nek op en neer beweegt. Enkele dagen later kwam er voor korte tijd een stukje Madurodam naar de Efteling: achterin de Dioramahal kwam zo'n 8 vierkante meter Madurodam op schaal 1:25. Tijdens het weekend van 7/8 oktober werd in de Efteling de seminar "Future of the Industry" van de IAAPA gehouden, waarbij werd gekeken naar (de naam zegt het al) de toekomst van de attractieparken-branche. Zo kwam naar voren dat pretparken zich vooral moeten gaan richten op grootouders en hun kleinkinderen, dat de mix van high-tech met nostalgie en sprookjes in is en dat de thrillride aan het eind van zijn ontwikkeling staat. In de toekomst zal het dus vooral om attracties met een verhaal gaan. Ook werd er gezegd dat de helft van de onafhankelijke parken in Europa, de komende jaren opgaan in grotere ketens. De Efteling benadrukte hierbij zeker onafhankelijk te willen blijven en veel geld en moeite te willen steken in verblijfsaccommodaties en gesponsorde attracties als PandaDroom.

Daarover gesproken, PandaDroom kreeg een aardig likje verf op zijn dak. Een groot deel van het hamburgerdoos-gevormde uitsteeksel op de bioscoopzaal werd namelijk wit geschilderd om minder op te vallen. Bij het theater zijn na al die maanden ook eindelijk vooruitgangen te zien, vooral aan de voorgevel werd opeens hard gewerkt. En nog een vernieuwing aan één van de nieuwe attracties: Hippo Gijs gaat voortaan door het leven als Nijltje in 't Teiltje. Dat is de naam die uit de wedstrijd rolde die eerder was uitgeschreven. De vele pogingen om de Gijs gewoon Hippo te noemen, zoals Snater hem noemt, mochten hierbij helaas niet baten. Aan het eind van het seizoen kwam er het bordje, waarbij de belettering al even lelijk is als de naam. De groep 4-Joy, bekend van De Pizzahut, trad op in het park op 18 oktober, weer een open dag bij het Golfpark en in de Pirañarivier duikt opeens een vlot op met kettingen en touwen. Dit was een onderzoek om een veiliger vlot te maken, omdat de Wonderlijke Efteling Show de meest gevaarlijke attractie van het park bleek te zijn. Tussen twee haakjes, er is nu al een jaar sprake van nieuwe Bobs, maar deze zijn nochtans nooit uitgeprobeerd of geplaatst. Misschien heeft de Piraña nu wel prioriteit?

Het eerste stripavontuur van Pardoes de Tovernar was geen succes, dus niemand zat echt te wachten op een vervolg. Dat leek er ook niet echt meer aan te komen, totdat het op 21 oktober toch nog in de souvenirwinkeltjes van de Efteling kwam te liggen. In "De verdwenen formule" gaan Pardoes en Pardijntje op zoek naar de formule die de sluwe Pantagor gestolen heeft van het Hartenhof van koning Pandulfus, de vader van Pardijntje, die zorgt voor alle vrolijkheid in Amore Mia. Hun zoektocht naar de verdwenen formule brengt het duo naar Den Bosch en Peru. Ook het bordspel De Sprookjesmeester was vanaf deze dag verkrijgbaar in het park.

Ton van de Ven is nog niet eens weg, of z'n opvolgers zijn al aangenomen. Zo werd de Russische ontwerper Sergej Karnet aangenomen. De 39-jarige Karnet is afkomstig uit de Oeral en studeerde architectuur in Sverdlovsk. Hij had al eerder dingen ontworpen voor de Efteling, namelijk de ijsglijbaan en souvenirwinkel van PandaDroom. Een andere ontwerper die al eerder werd aangewezen als een mogelijke echte opvolger van de heer Van de Ven was Michel den Dulk, bekend van het olifantentempeltje bij PandaDroom en het theaterbord op het Dwarrelplein. De Efteling en Ton beweerden echter ten stelligste dat er absoluut geen opvolger komt, maar dat alles voortaan in echte teams wordt ontworpen. Op 27 oktober kwam er dan een einde aan het jubileumseizoen van de Efteling. En hoewel dat natuurlijk al een bijzonder iets is (met de laatste keer de Wonderlijke Efteling Show met Hans Klok en voor de allerlaatste keer Ding Dong Dingeling), werd de dag nog specialer, toen er een brute storm over het land trok. Deze richtte een ware ravage aan in het park: afgebroken takken, tien omgewaaide bomen en rondvliegende dakpannen deden de Efteling ertoe besluiten om eerst het Sprookjesbos, daarna alle buitenattracties en ten slotte het hele park te ontruimen en af te sluiten, voor het eerst in haar bestaan dat dat moest gebeuren. Alleen het Efteling Theater bleef geopend, zodat de Wonderlijke Efteling Show wel door kon blijven gaan. Tja, 'The Show Must Go On!' De storm had gelukkig weinig schade aangericht. Er moesten alleen wat bomen worden gekapt en de groepskassahuisjes naast het Huis van de Vijf Zintuigen moesten opnieuw worden opgebouwd. Verder waren er vooral veel losse voorwerpen omgewaaid, zoals afvalbakken en bloempotten. Bezoekers met een kaartje voor deze bewuste zondag, konden deze gratis omruilen voor een entreebewijs van de komende Winter Efteling.

November
Tijdens het weekend van 2/3 november was het park geopend voor alle lieden die via zelfbedieningsgroothandels Makro en Lukas Klamer een entreekaartje hadden bemachtigd. Daarmee waren dit de laatste openingsdagen van het seizoen. Erg merkbaar waren vele wintervoorzieningen die al opgetrokken waren. De bouw en ontwikkeling van Droomrijk wordt al enige tijd tegengehouden door de Brabantse Milieufederatie. Deze onderneemt in de maand november serieuze stappen bij Gedeputeerde Staten om het project niet door te laten gaan, of de Efteling meer bos er voor terug te laten geven dan eerst werd beloofd. Welnu, de kwestie is best ingewikkeld en nog niet afgehandeld. Er werd al in september gesuggereerd dat de Efteling plannen zou hebben om de functie van het Sprookjesmuseum op het Herautenplein te veranderen. Het Pieckeriaanse gebouwtje stond al een tijdje lang of leeg of werd gebruikt als opslagmagazijn (en af en toe ook als slaapplaats). Er kwamen nu attributen in te staan om het huisje de functie te geven van Maxifoto-stand, die voorheen achterin de Marskramer zat. Aan het einde van deze maand nam Ton van de Ven dan afscheid van de Efteling. Dat was drie maanden eerder dan gepland. De heer Van de Ven geniet dus ondertussen van de welverdiende VUT.

Zaterdag 30 november was het zover, in het Golden Tulip Efteling Hotel werd de uitslag bekend gemaakt van de grote Droomsuite Ontwerpwedstrijd. Winnaar werd de twintigjarige student Mick Rijnders uit Amsterdam met zijn onderwatersuite, waarin elementen zijn te vinden als zeemeerminnen, een gezonken galjoen en een bed in de vorm van een schelp. De ontwerpwedstrijd werd in het begin van het jaar uitgeschreven naar aanleiding van het tienjarig bestaan van het Hotel en leverde in al die tijd meer dan 1000 inzendingen op. Andere thema's die net buiten de boot vielen, waren o.a. een Incasuite, een Griezelsuite en een Drakensuite. Volgend jaar op 1 april zal de suite voor het eerst in gebruik worden genomen door de winnaar en z'n gezinsleden of vrienden.

December
Op 1 december werd de nieuwe PINautomaat op de Pardoes Promenade in gebruik genomen. Net voor je de Efteling Brink wil oplopen, zie je voortaan aan je rechterkant een enorme schatkistmet twinkelsterren. De perikelen rond Droomrijk en de Brabantse Milieufederatie gaan gestaag door. De schade die de Efteling met Droomrijk toebrengt aan bos en landschap moet volgens de Brabantse Milieufederatie worden gecompenseerd met minstens 117 hectare nieuwe natuur. Dat is 70 hectare meer dan de Efteling maximaal wil. De Efteling wil er niks meer van weten, terwijl de Milieufederatie weer in hoger beroep gaat. Tijdens de Winter Efteling kwam er een 0900-lijn om informatie te krijgen over het park. Vanaf volgend jaar zal er meer mogelijk moeten zijn met dit nummer, o.a. showtijden en de drukte in het park en bij de verschillende attracties moeten dan opvraagbaar zijn. De proef met de Winter Efteling moet eerst uitwijzen wat voor informatie de bezoeker specifiek wil en of er überhaupt wel interesse is naar zo'n infolijn. De vierde Winter Efteling staat dan ook alweer voor de deur. Op 7 december opent het park de poorten weer voor haar gasten. Als nieuwigheden waren er de Langlaufbaan "'t Hijgend Hert", die te vinden is op het traject van de Oude Tufferbaan. Op enkele matten omringd door strobalen kan er gratis worden gelanglauft op de lange latten hier.

Een andere nieuwigheid was een heuse Theatershow in het nieuwe (nog steeds niet gereed, maar al wel piepen er enkele dakjes en ornamentjes boven het zeil uit) Efteling Theater. De show is getiteld "Pardoes en het Kinder Winter Wonderfeest", en gaat over IJs Gijs die de gezanten van Koning Winter uitnodigt om een feest ter ere van hen te vieren. Maar om vervolgens ook Koning Winter zelf op het feest te laten komen, moet er worden gezongen en gedanst door alle kinderen in de zaal op het lievelingsnummer van de koning: de Pegelpolka, die door Pardoes wordt omgetoverd in de Pegelswing. "Winter is cool in de Efteling" wordt een tekst die je meteen weer laat terug denken aan Ding Dong Dingeling van de zomer, maar dan honderd keer zoveel erger. Als meest uitspringende karakter komt IJsbrand Pegelprins naar voren in de show. De VIPpremière van de show vond plaats op 8 december om 17.00 uur. De show werd gemaakt in samenwerking met VIP-Events.

Andere bijzonderheden deze winter zijn de nieuwe tenten van het Kinder Winter Wonderland en de IJsbaan. Op enkele plaatsen in het park komt weer wat permanente verlichting (bijvoorbeeld bij Fata Morgana). Het entertainment bestaat uit nieuwe acts als de KouKabouters, de HagelHeertjes, de VriesMarkies, de SneeuwSchuivers en de Frisse Freules. Maar ook oude bekenden ontbreken niet, zo keert de PRET terug, de Winter Wonders zingen hun ballades in het Hotel en De Enige Echte Efteling Fanfare keert (voor het eerst in de winter) gedeeltelijk terug in de vorm van De Verloren Fanfare. Als domper moet er ook helaas een attractie van het programma geschrapt worden. Na drie jaar lang als grootste zwevende kerstboom, moet de Pagode dit keer aan de grond blijven door een defect in de cilinder van het contragewicht. En natuurlijk weer een wedstrijd: kinderen kunnen hun Eftelingwens laten uitkomen door deze te sturen naar Koning Winter. De Winter Efteling is nog de hele kerstvakantie geopend en tijdens de weekenden van januari tot en met 19 januari 2003. Het gaat goed met de verkoop van het boek "D'r Waar's", dat in september werd uitgegeven. De eerste druk van 1.500 exemplaren is al uitverkocht en de tweede druk ligt nu in de winkels. Met Kerstmis waren er natuurlijk weer de gebruikelijke kerstontbijten en –diners in het Hotel. Op 31 december zal er weer een aangepast programma zijn. Zo zullen Marianne Weber, Grad Damen, Frank en Mirella en het showorkest NeverMind op die dag optreden en het park sluit die dag om 18.00 uur de poorten om vervolgens weer open te gaan op 2 januari.

(bronnen: Eindhovens Dagblad, BN/De Stem, Efteling Foldermateriaal, eigen indrukken en foto's)
Tekst: Ramon Heeren & Erwin Scheper